Nghệ sĩ Trần Lương yêu cầu cắt “đường lưỡi bò”: “Việc tôi làm rất bình thường"

PV: Anh cùng đoàn nghệ sĩ Việt Nam muốn gửi gắm thông điệp gì tại triển lãm có quy mô lớn đầu tiên của các nghệ sĩ Đông Nam Á (ĐNA) tổ chức tại Nam Kinh, Trung Quốc?

Trần Lương: Về thông điệp: các tác phẩm của Việt Nam đề cập đến chống chiến tranh như "ngón trỏ" của Trần Tuấn, mặt giá trị đáng trân trọng của chiều sâu lịch sử và văn hoá Trung Hoa, cũng như những khoảng tối tiêu cực của nó như độc tài, độc tôn, nam quyền...của tác phẩm "cái vũng lớn" Nguyễn Huy An (một hồ mực tầu lớn có hình một bóng của cái bàn). Về sự liên quan lịch sử tay ba trong sự kiện từ năm 1975 đến 1984 ở Campuchia tác phẩm "ông đi qua bà đi lại".

Phần trình diễn tác phẩm "Phải thở" của nghệ sĩ Trần Lương tại triển lãm. Ảnh: NVCC

PV: Khi phát hiện ra trên poster có “đường lưỡi bò”, ngay lập tức anh đã phản hồi với phía các nghệ sĩ Trung Quốc? Anh có nghĩ là họ sẽ chấp nhận yêu cầu của anh ngay không?

Trần Lương: Khi phát hiện ra “đường lưỡi bò”, trước khai mạc 11 ngày, tôi lập tức thông báo với các nghệ sĩ ĐNA trước vì họ không zoom vào chi tiết của poster nên không nhận ra hình “đường lưỡi bò”. Mọi người đều nhất trí là phải đề nghị xoá hình ảnh “đường lưỡi bò” trên poster. Sau 1 ngày tôi thông báo với đối tác Trung Quốc là phải xoá ngay và xoá hết ở mọi ấn phẩm liên quan, thì đoàn Việt Nam mới sang dự, một số nghệ sĩ ĐNA cũng đồng ý như vậy. Nếu để có gì còn sót lại sẽ ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa cộng đồng nghệ thuật đương đại ĐNA và Trung Quốc.

Lúc đó, tôi không chắc là họ sẽ sửa vì nghĩ là có chủ trương từ trên. Tôi đã nghĩ là phải huỷ chuyến đi cũng tức là huỷ nhiều công sức chuẩn bi tác phẩm, kinh phí của triển lãm... Để quyết định như vậy cũng khó khăn lắm, vì tôi biết bên bạn (tức là các curator và nghệ sĩ Trung Quốc) rất cầu thị và mất nhiều công sức cho triển lãm này.

Nghệ sĩ Trần Lương (phải) bên poster triển lãm tại Nam Kinh không còn "đường lưỡi bò" - Ảnh: NVCC

Poster mới của triển lãm không còn "đường lưỡi bò". Ảnh: NVCC

PV: Anh đã thông báo tới các nghệ sĩ các nước để phản đối hình ảnh có “đường lưỡi bò” trong triển lãm. Sự đồng tình của các nghệ sĩ các nước khiến cho anh cùng các nghệ sĩ Việt Nam thấy ấm lòng chứ?

Trần Lương: Sự đồng tình của nghệ sĩ ĐNA là hiển nhiên vì họ cũng muốn bảo vệ chủ quyền quốc gia. Dĩ nhiên ấm lòng nhưng giả dụ không có sự đồng tình ấy thì tôi vẫn quyết tâm thực hiện nếu yêu cầu không được đáp ứng.

PV: Ở Việt Nam, cộng đồng đang đồng lòng bày tỏ tình cảm tới anh. Sau những gì vừa xảy ra, anh có lời gì chia sẻ với, những ai đang theo dõi việc làm của anh?

Trần Lương: Việc tôi làm rất bình thường như vốn dĩ con người tôi. Tôi đã từng bị giữ hộ chiếu và thẩm vấn ở quảng trường Thiên An Môn năm 2007. Hành động vừa rồi là rất tự nhiên và tôi coi nhân cách là điều quan trọng nhất của một con người nói chung và một trí thức nói riêng.

Điều tôi muốn nói là chúng ta ai cũng chỉ có 1 cuộc đời, nó rất ngắn ngủi nên hãy sống cho ra sống.

Tác phẩm LẬP LOÈ của nghệ sĩ Trần Lương khi đang set up. Ảnh: NVCC

PV: Có nghệ sĩ Trung Quốc nào bày tỏ thái độ cũng như quan điểm đồng tình với anh về việc anh phản đối cắt "đường lưỡi bò" trên poster của họ không?

Trần Lương: Việc khá ầm ĩ này ở Việt Nam là có thể hiểu vì những bức xúc và lòng tự tôn dân tộc của người dân mình rất cao, nhưng tôi cũng rất lo ngại cho các bạn người Trung Quốc của anh: Curator, Artists... Không có họ chủ trương bày những tác phẩm rất mạnh và bảo trợ cho chúng có thể bày thì không có triển lãm này. Tôi lo họ sẽ bị phiền toái!

Rất rõ ràng: Khi tôi nhắc về “đường lưỡi bò’ (nine dash line) thì các nghệ sĩ Trung Quốc phía bên tổ chức triển lãm bảo là xin lỗi và sẽ xoá ngay và xoá hết.

Chỉ 2 ngày sau toàn bộ ấn phẩm và poster đã có bộ mới và rất sạch. Họ giải thích “đường lưỡi bò” rất phổ biến ở Trung Quốc ai cũng nghĩ nó là hiển nhiên (do tuyên truyền và bị biệt lập thông tin, google, facebook, youtube... không thể vào mạng ở Trung Quốc) vì thế, bộ phận thiết kế tự nhiên đưa vào. Khi tôi gửi cả các đường link về “đường lưỡi bò”, về phản ưng quốc tế từ Malaysia, Philippines.. họ hiểu ra và sửa ngay tức khắc. Tôi không chắc là có chủ trương cài từ trên hay không, nhưng những người làm việc trục tiếp với các nghệ sĩ  ĐNA thì rất cầu thị.

PV: Xin cảm ơn anh!