Trực tiếp: Chương trình giao lưu “Những thanh âm đồng vọng”

BTV Anh Thư xin chào quý vị và các bạn. Mời quý vị và các bạn cùng tham gia chương trình giao lưu “Những thanh âm đồng vọng”,  chương trình do Ban Văn học Nghệ thuật VOV6 thực hiện, nhân kỷ niệm 73 năm thành lập Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV).

Vâng, quý vị thính giả hẳn đã nhận ra nét nhạc hiệu rất đỗi quen thuộc của sân khấu truyền thanh, đọc truyện đêm khuya, tiếng thơ… Đó thực sự là những thanh âm đồng vọng, tiếp nối bao thế hệ thính giả ở mọi miền Tổ quốc. Trong 60 phút của chương trình giao lưu này, chúng tôi muốn nói lời cảm ơn sâu sắc nhất tới các thế hệ BTV, PV văn nghệ, các cộng tác viên, các thính giả đã gắn bó với làn sóng chương trình trong nhiều năm qua.  Và hai vị khách mời đồng hành cùng chúng ta trong buổi giao lưu, xin được trân trọng giới thiệu:

- Nhà thơ – nhà báo Nguyễn Thế Kỷ, Ủy viên TW Đảng, Tổng giám đốc đài TNVN, Chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình VHNT Trung ương.

- Nhà thơ Trần Đăng Khoa  - Phó chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam, nguyên Trưởng ban Văn học nghệ thuật Đài TNVN.

Từ phải qua trái: BTV Anh Thư, Nhà báo Nguyễn Thế Kỷ, Nhà thơ Trần Đăng Khoa.

Phần 1 của chương trình: Những thanh âm qua thời gian

MC Anh Thư: Thưa nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ: Trước khi về công tác tại đài TNVN, ông có thường xuyên nghe và cộng tác với những chương trình văn nghệ của Đài?  

Nhà thơ- Nhà báo Nguyễn Thế Kỷ: Tôi sinh ra ở nông thôn, những đứa trẻ nông thôn thì gắn bó tuổi thơ với làn sóng Đài TNVN. Đó giống như người bạn, người thầy người tri kỷ về văn hóa văn nghệ. Chúng tôi lớn lên cùng các chương trình về thơ, văn, sân khấu, truyện... nhiều chương trình của Đài TNVN. Tôi nghĩ, mình có một chút vốn liếng về văn học nghệ thuật, tích lũy lớn và bền bỉ là nhờ lắng nghe các chương trình nghệ thuật của Đài TNVN.

MC Anh Thư: Hiện nay mỗi đài phát thanh truyền hình đều có những chương trình văn nghệ. Nghe văn nghệ trên sóng phát thanh TNVN, ông nhận thấy có nét riêng như thế nào, có “cổ điển” quá không?

Nhà thơ – nhà báo Nguyễn Thế Kỷ: Về văn học nghệ thuật thì có nhiều loại hình và được thể hiện bằng nhiều hình thức như truyền hình, phát thanh. Với phát thanh thì chỉ nghe tiếng. Một tác phẩm văn xuôi hay thơ, với riêng tôi thì cho rằng, nghe trên sóng phát thanh có sự lắng hơn, có sự yên tĩnh và theo dõi đầy đủ hơn. Có những đoạn mình sẽ có sự đồng hành với người nghệ sĩ thể hiện bài thơ, truyện ngắn hay tiểu thuyết đó. Tôi nghĩ, cảm nhận về âm thanh tinh tế hơn, bền bỉ hơn trong cảm xúc của người nghe.

MC Anh Thư: Với nhà thơ Trần Đăng Khoa, anh em văn nghệ thỉnh thoảng có hỏi vui nhau “Không biết anh Khoa đi có nhớ Văn nghệ không?”. Anh có nhớ Văn nghệ không?

Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Không phải đi mới nhớ, mà tôi nhớ Văn nghệ từ khi chưa đi. Tôi đã gắn bó với Đài từ thuở ấu thơ, năm 1966 đã là cộng tác viên của Đài. Có thể khẳng định, Đài đã gắn tôi với thời cuộc, bám sát các vấn đề thời sự. Năm 2004 tôi chính thức về Đài, làm Phó Ban Văn nghệ, sau là Trưởng Ban. Có thể nói sự gắn bó với Văn nghệ cực kỳ sâu nặng.

Về Đài công tác, với tôi vô cùng thoải mái, nhiều người nói đây là lĩnh vực hoàn toàn khác, nhưng với tôi không hề khác, mà nó thân thuộc, quen thuộc, như tôi bước từ phòng này sang phòng kia trong căn nhà mình. Đó là những năm tháng đẹp nhất trong quãng đường hoạt động báo chí của tôi.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa.

MC Anh Thư: Thưa nhà thơ Trần Đăng Khoa, ông nghĩ là ông đã làm được nhiều điều cho Văn nghệ?

Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Tôi đã làm hết sức mình cho Văn nghệ, đã tiếp nối công việc của các thế hệ đi trước cũng đã làm rất tốt. Điều tuyệt vời nhất theo tôi là VOV có kho băng, đây là tư liệu quý giá, là bảo tàng lịch sử cách mạng Việt Nam bằng âm thanh. Khác bảo tàng khác, hiện vật của bảo tàng này rất sống động, nghe câu chuyện bài thơ, bài hát, làm sống dậy cả một thời kỳ. Kho băng còn lưu giữ lại giọng nói, giọng đọc, giọng hát của nhà thơ, nhà văn, nghệ sĩ đã là người thiên cổ. Tôi nhớ dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Hoài Thanh, tôi mở băng âm thanh về ông tại một hội thảo khoa học, nghe giọng ông nhiều người thấy rất cảm động.

MC Anh Thư: Thưa quý vị thính giả, thưa các vị khách mời. Ban Văn nghệ là một trong những ban chuyên đề ra đời từ rất sớm, song hành cùng sự phát triển của Đài TNVN. Qua hàng thập kỷ, những chương trình quen thuộc như Phát thanh Văn nghệ, Đọc truyện đêm khuya, Sân khấu Truyền thanh, Văn nghệ Thiếu nhi… đã đi vào ký ức của nhiều thế hệ.

Đặc biệt với những chương trình như Tiếng thơ (tiền thân là buổi nói chuyện thơ kháng chiến do nhà thơ Xuân Diệu phụ trách) đã có mặt từ buổi đầu thành lập Đài. Năm 1986, Ban Văn nghệ tách thành hai ban: Ban Âm nhạc và Ban Văn học nghệ thuật. Nhiều chương trình mới cũng ra đời, đáp ứng yêu cầu của giai đoạn mới, như tìm trong kho báu, kể chuyện và hát ru cho bé, tìm hiểu nghệ thuật sân khấu...

Và để các chương trình có được sự  dày dặn phong phú như hôm nay, phải nhắc tới đóng góp của bao thế hệ phóng viên, biên tập viên văn nghệ, trong đó có không ít văn nghệ sỹ thành danh trên văn đàn. Họ vừa là bà đỡ cho các tác phẩm, vừa thâm nhập thực tế sống và viết, miệt mài tạo dựng một địa chỉ uy tín trong đời sống văn học nghệ thuật nước nhà.

MC Anh Thư: Xin Giới thiệu nhà thơ Trần Nguyên Vấn (một Biên tập viên kỳ cựu của Ban Văn học nghệ thuật) và nhà viết kịch Lê Thu Hạnh (tác giả nhiều kịch bản được thu thanh dàn dựng trong chương trình sân khấu truyền thanh) tham gia giao lưu. 

Nhà thơ Trần Nguyên Vấn

MC Anh Thư: Thưa nhà thơ Trần Nguyên Vấn, Dù đã nghỉ hưu nhiều năm nay, nhưng quãng thời gian gắn bó với phát thanh văn nghệ luôn tươi xanh trong trí nhớ của ông?

Nhà thơ Trần Nguyên Vấn: Năm 1961 tôi xin Bộ Ngoại giao về Đài làm trong chương trình tiếng thơ. Có thể nói, chương trình Tiếng thơ, chương trình phát thanh Văn nghệ đã gắn bó với tôi từ lúc về Đài, đến khi vào chiến trường năm 67 và cho đến khi nghỉ hưu. Chúng tôi luôn chú ý để nghe chương trình. Khi đã về hưu, tôi vẫn tiếp tục theo dõi chương trình, viết bài cộng tác với chương trình. Cảm ơn Đài đã tạo điều kiện cho tôi được đi nhiều nơi, gặp nhiều người, trở thành một cây bút văn nghệ của VOV.

MC Anh Thư: Thưa nhà viết kịch Lê Thu Hạnh, khi các kịch bản của chị (Mẹ của chúng con, Ngàn xưa giai điệu, Mẹ chồng tôi…) được dàn dựng thu thanh, phát sóng trong chương trình sân khấu truyền thanh thì chị có nghe lại không, nếu chỉ nghe phần tiếng thôi, không có hình ảnh diễn xuất của diễn viên thì có hạn chế gì? 

Nhà viết kịch Lê Thu Hạnh: Từ khi còn bé, tôi đã được tiếp xúc với kịch truyền thanh. Kịch trên làn sóng phát thanh có đặc trưng là gợi cho mọi hình ảnh. Tiếng Việt có sự tượng hình rất tốt. Sau này tôi được đi học ở Đại học Tổng hợp, các thầy dạy cho tôi có 2 hành động chủ yếu là hình thể và lời nói. Hành động bằng lời nói là sự thử thách, làm sao nói mà có hành động, có giằng xé, có mâu thuẫn trong đó. Những người nghe Đài là những người không có điều kiện để ngồi trước màn hình TV, ví dụ như tài xế. Vậy, ta chuyển tải câu chuyện đến họ bằng gì? Trong xã hội có mẫu số chung, người ta quan tâm đến vấn đề gì và họ thấy mình bao nhiêu trong các tác phẩm đó thì mình phải chuyển tải bằng lời nói được những xung đột, tâm tư, tình cảm mà họ quan tâm. Những vở kịch trên Đài TNVN đã truyền được cái thần của vở diễn.

Nhân đây tôi cũng xin cảm ơn các bạn biên tập ở phòng Sân khấu hiểu được câu chuyện của tôi, những diễn viên đã diễn rất tốt và cả những người giúp tôi truyền tải những điều muốn nói trên sóng phát thanh.

Nhà viết kịch Lê Thu Hạnh.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Diễn kịch trên sân khấu có lợi thế bởi người ta nhìn thấy diễn viên. Tuy nhiên, trên phát thanh cũng có hiệu quả khác, những thứ nhìn thấy tuy thú vị nhưng khi không nhìn thấy cũng có thú vị riêng, người nghe có thể hòa nhập vào câu chuyện, khán thính giả sáng tạo cùng nghệ sĩ. Qua làn sóng của Đài, không chỉ kịch, đọc truyện, các nghệ sĩ đã gợi cho người nghe tham gia sáng tạo cùng nghệ sĩ. Thế mạnh đó kể cả truyền hình hay sân khấu đều không thay thế được nếu làm hết sức mình để phát huy.

MC Anh Thư: Nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ chia sẻ điều gì với những tâm huyết của nhà biên kịch Lê Thu Hạnh?

Nhà thơ – nhà báo Nguyễn Thế Kỷ: Tôi và nhà viết kịch cùng vào 1 khóa của trường Đại học Tổng hợp. Chúng tôi ít khi gặp nhau nhưng qua nhiều kênh cũng biết nhau. Sau này, tôi cũng trở thành một tác giả viết kịch.

Nhà thơ, nhà báo Nguyễn Thế Kỷ.

*MC Anh Thư mời các vị khách mời và thính giả VOV nghe bài thơ Đất nước của nhà thơ Nguyễn Đình Thi.

MC Anh Thư: Nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ chia sẻ điều gì sau khi nghe bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi?

Nhà thơ – nhà báo Nguyễn Thế Kỷ: Nhà thơ, nhà viết kịch, nhà văn, nhà nghiên cứu triết học, nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi là thần tượng của tôi. Tôi nghĩ hiếm có nghệ sĩ lớn nào như Nguyễn Đình Thi. Mỗi lần nghe bài thơ “Đất nước” đều đưa đến cho mình những cảm xúc mới và khiến cho người nghe xúc động sâu xa. Đất nước của Nguyễn Đình Thi cũng giống của đất nước Nguyễn Khoa Điềm, Giang Nam... nhưng bài thơ của Nguyễn Đình Thi có cả cội nguồn của dân tộc, có chất hùng tráng của dân tộc rũ bùn đứng dậy và có cả chất trong trẻo của văn hóa.

Nhà thơ Trần Nguyên Vấn (kể về một kỷ niệm khi đi thu thanh thơ): Đó là buổi nói chuyện của Lưu Trọng Lư nói về thơ của Sóng Hồng. Cụ Trường Chinh khi đó rất quan tâm đã tới tận phòng thu để nghe. Vô tình làm sao, tại buổi thu âm hôm đó, có rất nhiều người đều trán hói tới dự, anh em nói đùa là ở đây có một cuộc “chạm trán”.

MC Anh Thư: Nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ và nhà viết kịch Lê Thu Hạnh có góp ý như thế nào với các tác phẩm sân khấu truyền thanh?

Nhà thơ – nhà báo Nguyễn Thế Kỷ: Chúng ta đã làm được một việc rất tốt là số hóa được kho tư liệu âm thanh. Năm ngoái tôi sang Đài PT-TH của Hy Lạp, họ ngỏ ý hợp tác giúp đỡ việc số hóa nhưng chúng ta đã hoàn thành rồi. Trưa nay tôi tiếp bà TGĐ Đài PT-TH Mông Cổ và họ chúc mừng chúng ta đã số hóa kho tư liệu. Họ đề nghị chúng ta giúp đỡ họ.

Nhà viết kịch Lê Thu Hạnh: Tôi nghĩ các bạn đã làm rất tốt về kỹ thuật âm thanh.

VOV